جزر و مد

دلم برای نجف تنگ شده است، برای آن صبح سردی که در حرم زیارت خواندم، روزی که خودم نبودم، غروب آفتاب به نجف رسیدم و شب را در مسجدی کنار حرم گذراندم، لا به لای زائران پیاده اربعین و صبح، چنین زیارتی! 

مقام امن و می بی غش و رفیق شفیق / گرت مدام میسر شود زهی توفیق¹ 

و بعد هم پیاده تا کربلا، مطمئنم که خودم نبودم. 

البته این حرف ها تعریف نیست، پیاده روی اربعین سرشار است از لحظه ها و تصاویر ناب و لطیف؛ در راه که می رفتیم گوسفندی بود که جلوتر از صاحبش حرکت می کرد، تقریبا می دوید، انگار او بود که زن میانسال را به دنبال خود می کشید، زنی که از پس او می رفت و ریسمان را همینجوری شل شل گرفته بود، حتما سرمایه اش را می برد تا در راه و یا شهر کربلا برای زائران حسین صلوات الله علیه قربانی کند، برای همین می گویم تعریف نیست، اقیانوسی بود در جزر و مد میان علی و حسین صلوات الله علیهما اجمعین، اللهم الرزقنا.

محمد مشهور به شریف یا سید رضی در سال 359 هجری قمری در بغداد به دنیا آمد، نقابت(سرپرستی تمامی مردان و زنانی که نسبشان به حضرت ابوطالب علیه السلام می رسد)، امارت حاج (مسئولیت زائران خانه خدا) و ریاست دیوان مظالم (وزارت دادگستری) کافی بود تا دانشمند و محدثی متفاوت باشد، چه رسد به اینکه شاعری توانمند هم بود.
سید رضی در اوج شهرت و در سن 47 سالگی درگذشت و بعد از تشییع در کاظمین، در منزل خود دفن شد، مدتی بعد و به علت خرابی خانه، بدن او به مکان دیگری در نزدیکی حرم مطهر کاظمین صلوات الله علیهما یا به روایت معتبرتر به کربلا برده شد و در کنار پدرش حسین و جدش سید ابراهیم مجاب در حرم حسینی به خاک سپرده شد.
 در میان اساتید سید رضی، شیخ مفید از همه مشهور تر است، هرچند که باید ابن جنی (ادیب مشهور) و هارون بن موسی تلعکبری (فقیه و محدث بزرگ شیعی) را نیز نام برد. شریف رضی آثاری دارد که در پیچ و خم زمان جامانده و تنها تعدادی از آن ها به دست ما رسیده؛ المجازات النبویه، دیوان شعر، خصائص الائمه علیهم السلام و نهج البلاغه²

قرار بود خصائص الائمه مجموعه ای باشد در زندگانی و سخنان ائمه صلوات الله علیهم اجمعین اما این مجموعه با خصائص امیرالمؤمنین صلوات الله علیه  آغاز شد و با همان نیز پایان یافت و موانع روزگار و گرفتاری های بی شمار سید، ادامه آن را میسر نساخت.
تألیف خصائص امیرالمؤمنین سبب می شود تا عده ای از دوستان سید از او بخواهند برگزیده سخنان امیر کلام، علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما را جمع آوری کند، نهج البلاغه، مشهور ترین مجموعه گردآوری شده از سخنان امام علی صلوات الله علیه.³

ولایت نامه ترجمه روان و آسان فهم محمد مهدی کافی است از خصائص امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که توسط مؤسسه فاخر امام هادی صلوات الله علیه چاپ شده، و مشتمل بر آثار و نشانه های (دلایل) امامت، حکایت ها، قضاوت ها، سئوال و جواب ها و سخنان کوتاه حضرت است. کتابی کم حجم، خواندنی و شیرین.

---

1. دیوان حافظ، تصحیح قاسم غنی و محمد قزوینی، جمهوری، 1379، ص 270
2. با استفاده از: سید رضی، محمد مهدی جعفری، طرح نو، 1375 و سید رضی مؤلف نهج البلاغه، علی دوانی، بنیاد نهج البلاغه، 1359.
3. نهج البلاغه، ترجمه محمد مهدی جعفری، موسسه نشر و تحقیقات ذکر، 1389، ص 1.

ساقی

ماه رمضان چند سال پیش بود، شب شهادت امام علی (صلوات الله علیه)، آقا مهدی، رفیق دوران راهنمایی و دانشگاه دعوت کرد تا با هم به مجلسی برویم، شلوغ ترین شب احیاء، کوچه ای در خیابان آذر و زیر زمینی که لبریز از جمعیت بود، به سختی جایی پیدا کردیم و دو زانو نشستیم، نیمه های جلسه بود و روحانی سید خوش سیمایی صحبت می کرد، آن شب علاقه ای به سخنران و مجلس پیدا نکردم و حتی کمی هم دلخور شدم.

چند سال زمان لازم بود تا من بفهمم آسدُ حسین بیش تر از  یک سخنران معمولی است، بالاخره ماه صفر پارسال بود که دوباره به هم رسیدیم، پنج شب سخنرانی سید حسین رضوی حائری، مجتمع شهر آفتاب.

هم نزدیک بود و هم فضا بزرگ بود، خدا را شکر، هر چند که آسد حسین می گوید «باید تمام شکرت ناتوانی و عجز از شکر خداوند باشد.»¹، اینگونه بود که زلف من هم با او گره خورد، مردی بزرگ از خانواده جلیل سادات رضوی.

بیشترین هنر آسد حسین در تمثیل های اوست، بیان مفاهیم ناب دینی در قالب تمثیل هایی ملموس و دلنشین و تاکید بر اخلاق ، به ویژه احسان و سخاوت.

آسد حسین چند کتاب  هم نوشته، آشنایی با اصطلاحات و تعبیرهای او بسیار به فهم نوشته هایش کمک می کند ولی خواندن نگاشته هایش بدون سابقه ذهنی چندان جذاب نیست و شاید کمی خسته کننده هم باشد. وبلاگی هم هست که برنامه جلسات را اطلاع رسانی می کند و تعدادی فایل صوتی پراکنده در اینترنت، اما مجلس حضوری چیز دیگری است.

در چند ماه گذشته هیچ چیز به اندازه هجده شب، مجلس فاطمیه امسال، حالم را خوب نکرد. حتی فکر می کنم وزنم هم کمی زیاد شده، خودش متواضعانه می گوید: «من پستچی ام یه نامه آوردم درِ خونت، باز کن ببین توش چی نوشته»، ولی برای من کمی بیشتری، تو ساقی شراب طهوری، شراب عقل، شراب روح،² نامه رسان جملات اهل بیت عصمت و طهارت صلوات الله علیهم اجمعین، خدایت رحمت کناد!

«عَبْدِ اَلسَّلاَمِ بْنِ صَالِحٍ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُوسَى اَلرِّضَا صلوات الله علیهما یَقُولُ رَحِمَ اَللَّهُ عَبْداً أَحْیَا أَمْرَنَا فَقُلْتُ لَهُ وَ کَیْفَ یُحْیِی أَمْرَکُمْ قَالَ یَتَعَلَّمُ عُلُومَنَا وَ یُعَلِّمُهَا اَلنَّاسَ فَإِنَّ اَلنَّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ کَلاَمِنَا لاَتَّبَعُونَا» (عیون اخبار الرضا صلوات الله علیه، شیخ صدوق رضی الله عنه، ص 307، ح 69)

«عبد السلام بن صالح هروی می گوید از اباالحسن، علی بن موسی الرضا صلوات الله علیهما شنیدم که فرمود: خدا رحمت کند بنده ای را که امر ما را زنده کند، به ایشان عرض کردم چگونه امر شما را زنده می کند؟ فرمود علوم ما را فراگیرد و به مردم بیاموزد بی گمان اگر مردم زیبایی های کلام ما را بدانند از ما پیروی می کنند.»

---

1. اشاره به دعای عرفه امام حسین بن علی بن ابیطالب صلوات الله علیهما: «سُبْحَانَ مَنْ جَعَلَ الِاعْتِرَافَ بِالْعَجْزِ عَنِ الشُّکْرِ شُکْر» (تحف العقول، ابن شعبه حرانی رضی الله عنه، ص 283)

2. آسد حسین علوم اهل بیت (آیات و روایات) را شراب طهور و شراب عقل می نامد.

بیت الاحزان

شیخ عباس قمی را با مفاتیح الجنان میشناسیم، کتابی در اعمال و ادعیه و زیارات (الذریعه/ج21/ص301) اما 64 اثر دیگه هم داره، از جمله بیت الاحزان فی مصائب سیده النسوان (اعیان الشیعه/ج7/ص425)

اصل کتاب به عربیه و ترجمه عنوانش میشه خانه غم ها در رنج های سرور زنان، کتاب چندبار به فارسی ترجمه شده؛ ترجمه جواد قیومی اصفهانی، محمد مهدی اشتهاردی  و ترجمه و تحقیق مجتبی خورشیدی که من چاپ هفتمش را خریدم. ترجمه خوبیه؛ ساده و روان. آقای خورشیدی زحمت کشیده و نسخه های کتاب را هم بررسی کرده و به اختلاف اونها اشاره میکنه؛ (ص 115، 139)، پاورقی های خوبی هم در معنای لغات (ص 35، 63) و توضیح مطالب داره (ص27، 39) و اونها را با لفظ (مترجم) از پاورقی های شیخ عباس که در انتهاش لفظ (مولف) نوشته شده جدا میکنه.

کتاب از چهار فصل تشکیل شده؛ فصل اول ولادت، اسامی و کنیه های حضرت زهرا صلوات الله علیها که مختصر و در 15 صفحه است، فصل دوم فضائل، عبادت و زهد حضرت در 38 صفحه، بیشترین قسمت کتاب فصل سومه؛ 162 صفحه

شیخ عباس قمی فصل سوم را با سقیفه شروع میکنه و در ادامه به آتش زدن درب خانه و شهاىت حضرت محسن بن علی صلوات الله علیهما می پردازه و با غصب فدک تموم میکنه، آخرین فصل هم پیرامون وصیت، شهادت، تاریخ آن و ... در 40 صفحه

مولف در طول کتاب کمتر اظهار نظر کرده و بیشتر از منابع حدیثی و تاریخی نقل قول میکنه، من خودم این سبک نوشتن را دوست دارم، نویسنده با کنار هم گذاشتن تکه های یک پازل، تصویر تاثیرگزاری را در ذهن شما ایجاد میکنه و بدون تلاش بیش از حد در القای مطلب، شما را به نتیجه مطلوب می رسونه، استفاده از منابع مخالفین و کتب معتبر شیعه و چینش روان و سیال تاریخی فصل های کتاب شما را به تصویری زلال و شفاف از حضرت فاطمه صلوات الله علیها هدایت میکنه، تصویری که در دوران معاصر فقدانش به شدت احساس میشه.

اللهم اجعلنا من محبیها و شیعتها